رتینوپاتی دیابتی

اگر مبتلا به بیماری دیابت هستید بدن شما قادر به مصرف و ذخیره سازی مناسب قند نمیباشد سطوح بالای قند خون باعث صدمه به عروق شبکیه چشم میشود شبکیه لایه ای عصبی در عقب کره چشم است که امواج نورانی را دریافت و تصویر اشیاء را به مغز ارسال میکند. آسیب عروق شبكيه، رتینوپاتی دیابتی نامیده میشود.

دو نوع رتینوپاتی دیابتی وجود دارد که عبارتند از:

رتینوپاتی دیابتی بدون رگ زایی در واقع شامل مراحل اولیه رتینوپاتی میباشد. در این مرحله ترشح خون یا مایع از رگ های باریک شبکیه باعث تورم و رسوب اگزودا در شبکیه میشود. در مراحل اولیه تاثیری بر بینایی بیمار ندارد مگر آنکه در ناحیه مرکزی شبکیه (ماکولا) ورم ایجاد شده باشد.
رتینوپاتی دیابتی همراه با رگ زایی این مرحله با ظهور رگ های جدید در شبکیه که رگ زایی نامیده میشود آغاز میگردد. متاسفانه این عروق جدید نه تنها قادر به تامین خون مورد نیاز شبکیه نمی باشند بلکه به علت ساختمان غیر طبیعی و محل قرارگیری میتوانند موجب خونریزی و ایجاد کشش بر روی شبکیه و جداشدگی آن شوند.

رتینوپاتی دیابتی چگونه تشخیص داده میشود؟

تنها راه بررسی و تشخیص اثرات دیابت بر روی چشمان شما، معاینه چشم پزشکی میباشد حتی پیش از آن که بینایی تحت تاثیر قرار بگیرد چشم پزشک قادر به تشخیص و درمان بیماری شما میباشد؛ اگر چشم پزشک متوجه علائم رتینوپاتی شود ممکن است آزمایش های اختصاصی تری از جمله عکس رنگی از شبکیه همچون آنژیوگرافی فلوئورسئین درخواست کند.
در این آزمایش داروی خاصی به عنوان ماده حاجب یا رنگی از طریق بازو تزریق میشود و با عکسهای گرفته شده تشخیص شدت بیماری و میزان آسیب به عروق امکان پذیر میباشد در روش عکسبرداری دیگری به نام OCT میتوان افزایش ضخامت یا تورم ناحیه مرکزی شبکیه (ماکولا) را اندازه گیری کرد و به علت آن از جمله کشش وارد شده به آن ناحیه پی برد.

رتینوپاتی دیابتی چگونه درمان میشود؟

بهترین راه درمان جلوگیری از پیشرفت رتینوپاتی تا حد ممکن میباشد. کنترل دقیق قند خون به طور معنی داری باعث کاهش خطر نابینایی ناشی از رتینوپاتی دیابتی در دراز مدت میشود در صورت وجود فشار خون بالا و یا مشکل کلیوی درمان همزمان توصیه میشود. درمان های رتینوپاتی دیابتی معمولا جهت کنترل بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن میباشد و نباید انتظار بهبودی کامل و برگشت به دید اولیه را داشت.

جراحی لیزر

جراحی لیزر معمولا در موارد ورم ماکولا، رتینوپاتی همراه با رگ زایی و گلوکوم (آب سیاه) ناشی از رگ زایی توصیه میشود. در ورم ماکولا لیزر بر روی بخش آسیب دیده شبکیه در ماکولا تابانده میشود تا از میزان مایع خارج شده (اگزودا) بکاهد و هدف اصلی از درمان جلوگیری از سیر پیش رونده کاهش دید و وقوع نابینایی در آینده است؛ لذا در صورت وجود ورم ماكولا لازم است قبل از تشدید کاهش بینایی، لیزر درمانی انجام شود. دستیابی به دید کامل در افرادی که در اثر ورم ماکولا دچار تاری دید شده اند تقریبا غیر ممکن است. در رتینوپاتی دیابتی همراه با رگ زایی لیزر بر روی تمامی بخش های شبکیه به جز ماکولا (لیزر درمانی پان رتینال) تابانده میشود.
این لیزر درمانی باعث جلوگیری از پیشرفت رگزایی در شبکیه میشود؛ همچنین از بروز احتمالی خونریزی زجاجیه و اختلالات شبکیه در آینده جلوگیری میکند انجام لیزر درمانی ممکن است چندین مرتبه در یک فرد لازم باشد. جراحی لیزر معمولا دید بیمار دیابتی را بهبود نمیبخشد بلکه فقط از بروز نابینایی در آینده جلوگیری میکند البته در مواردی همچون خونریزی زجاجیه با کاهش خونریزی میتواند موجب بهبود دید بیمار شود.

تزریق داخل چشمی داروها

گاهی لازم است جهت کاهش ورم شبکیه و یا کنترل رگ زایی از تزریق داروهایی به داخل چشم استفاده شود. این داروها معمولا به طور موثری موجب کنترل بهتر رتینوپاتی دیابتی میشوند و در مواردی لازم است پس از مدتی مجددا تکرار شود. تزریق داخل چشمی در شرایط استریل و با کنترل کامل انجام میگردد.

زجاجیه (ویترکتومی)

در رتینوپاتی همراه با رگزایی ممکن است چشم پزشک ویترکتومی را توصیه کند در طی این جراحی زجاجیه که پر از خون است تخلیه شده و مایع شفاف در داخل آن جایگزین میشود در مواردی که رتینوپاتی دیابتی منجر به جداشدگی شبکیه شده باشد تنها راه درمان ویترکتومی است.
آیا جلوگیری از نابینایی امکان پذیر است؟
لازم به ذکر است که با توجه به روش های نوین تشخیص و درمان فقط درصد کمی از مبتلایان به رتینوپاتی از مشکلات شدید بینایی رنج میبرند. تشخیص زود هنگام رتینوپاتی دیابتی بهترین مانع در مقابل ایجاد نابینایی میباشد با درمان های موجود میتوان تا ۹۰ درصد از نابینایی جلوگیری کرد.
معاینات چشم پزشکی در چه زمانی باید انجام شود؟
افراد مبتلا به دیابت باید حداقل سالی یک بار تحت معاینه چشم پزشکی قرار گیرند. ممکن است معاینه های مکرر چشم بعد از تشخیص رتینوپاتی لازم باشد.
خانم های حامله که مبتلا به دیابت هستند باید در سه ماهه اول حاملگی از نظر چشم پزشکی معاینه شوند زیرا رتینوپاتی در طی حاملگی سیر پیشرفت سریع تری دارد.
اگر برای دریافت عینک نیاز به معاینه چشم پزشکی دارید باید چند روز قبل از مراجعه به چشم پزشک قند خون خود را به طور دقیق کنترل کنید؛ زیرا در طی دوره ای که قند خون شما در محدوده طبیعی نباشد بینایی افت کرده و ممکن است نمره عینک شما دچار تغییر موقت گردد.
تغییرات سریع در قند خون حتی در صورتی که رتینوپاتی نداشته باشید میتواند باعث نوسان در بینایی هر دو چشم شود
وقتی که دیابت برای نخستین بار تشخیص داده شد، نیاز به معاینه چشم پزشکی به صورت زیر میباشد:

• ۵ سال بعد از تشخیص بیماری اگر سن شما کمتر از ۲۹ سال است.
• در اولین فرصت بعد از تشخیص بیماری اگر سن شما ۳۰ سال یا بیشتر است.

در آخر به خاطر داشته باشید که دیابت بیماری است که میتواند اثرات بدی برای سلامتی شما داشته باشد؛ پس در صورت ابتلا به این بیماری نکات زیر را به خاطر داشته باشید:

• کنترل منظم و دقیق قند فشار و چربی خون خود را به خاطر داشته باشید.
• دستورات پزشک خود را به طور دقیق اجرا کنید.
• قند خون خود را به طور روزانه در منزل کنترل کنید.
• برای رسیدن به وزن ایده آل تلاش کنید.
• فعالیت بدنی منظم و مناسب داشته باشید.
• از مصرف سیگار پرهیز کنید.